Straat is iets anders dan een dierentuin. Om op straat rond te lopen hoef ik niet te betalen, om een dierentuin in te komen wel.
Je vraag is op straat, dus ik ga daar ook even op in.
Je mag op straat bijna alles fotograferen wat je ziet. Dingen die je niet mag zijn het fotograferen van staatsgeheimen. Da's dus bij een militaire basis gaan staan en de landende vliegtuigen fotograferen. Het wordt gedoogd, maar wettelijk gezien mag het niet. Maar ook ambassades kunnen je problemen opleveren en ook andere 'terroristische populaire' doelen zouden ervoor kunnen zorgen dat je binnen no-time politie naast je hebt staan die je vragen of je dat niet wilt doen. Ze kunnen niet ter plekke je kaartje in beslag nemen of de camera in je handen nemen en je foto's wissen, maar het kan wel eens laat worden dat je thuis bent zeg maar. Maar goed, dit gaat misschien wat ver.
Je mag vanaf de straat ook geen foto's maken die inbreuk maken op iemands privacy. Je kunt dus niet zomaar ongestraft een woonhuis van binnen fotograferen vanaf de openbare weg.
Maar als het tafereel zich afspeelt op de openbare weg en je fotografeert dat, dan mag je dat gewoon fotograferen. Hadden deze mensen dus in het openbaar stadspark of op een plein gestaan, dan was er niets aan de hand geweest.
Nu heb jij deze foto gemaakt in een dierentuin en daar heb je voor betaald om binnen te komen. Hoewel de dierentuin iedereen welkom zal heten, bepalen zij wat er gebeurd. Ik weet niet wat hun regels omtrent fotografie waren/zijn. Dus in dit geval kan ik er niets zinnigs over zeggen.
Maar goed. Stel dat je foto's op de openbare weg hebt gemaakt, dan is daar niets mis mee.
Maar dan komt het tweede gedeelte om de hoek kijken; je wilt gaan publiceren.
En publiceren is iets anders dan fotograferen.
Wanneer men kijkt naar het portretrecht, dan is daar pas sprake van bij publicatie van de foto, niet bij het nemen er van.
Je kunt niet zomaar een gemaakte foto publiceren. Wanneer deze foto een commercieel doel heeft, dan zul je toestemming moeten hebben van de geportreteerden. Deze vorm van toestemming is afhankelijk van een paar dingen.
Allereerst is er de context waarin je publiceert. De geportreteerden mogen in principe niet compromiterend op de foto komen. Dus als jij iemand fotografeert die een appel schilt op een bankje en na zijn laatste hap (geen appel meer!!) maak jij een foto, dan kun je die niet met een zwart balkje over de ogen neer gaan zetten op je Facebook met het verhaaltje dat er in jullie parkje veel mensen met wapens (een steekwapen in dit geval) zitten. Ook al heeft die man misschien nog wel even netjes voor je geposeerd. Hij kon niet weten dat je de foto zou misbruiken om het wapenbezit aan te spreken.
Wanneer men heel bewust voor je poseert op straat bij een groot feest en jij gebruikt die foto voor de flyer voor het jaar erop. Dan zullen die mensen daar weinig tegen kunnen doen. Maar als het twee leuke jonge meiden zijn, dan kun je dat ook weer niet op de cover van de gaykrant zetten.
Alles moet dus in de juiste context blijven.
Daarnaast kun je ook niet zomaar commercieel iets uitbuiten.
Wanneer ik beteuterd naast mijn auto (een Seat) sta te kijken, dan kun je daar niet zomaar een foto van maken en bij een advertentiecampagne voor Volkswagen gebruiken. Ook al had ik misschien liever in die Volkswagen gereden in plaats van die Seat.
Ook kun je niet zomaar t-shirts maken van mijn beteuterde kop. Nu leent mijn kop zich niet zomaar voor dat soort dingen, maar denk aan de foto van Alberto Korda:
Bovenstaande foto van Ché Guevara is wereldwijd op van alles en nog wat gebruikt. Vlaggen, t-shirts, noem maar op.
Ché Guevara zal heus wel gefotografeerd mogen worden op dat moment, het was bij een herdenking voor slachtoffers van een scheepsramp. Logisch dat daar fotografen rondlopen en dat je als publiek figuur op de foto kunt komen.
Maar dat wil niet zeggen dat je er dan zomaar alles mee kan doen.
Overigens, deze foto is niet zozeer door Korda verkocht voor al die 'revolutionaire' afbeeldingen, maar de foto is overgegaan in zgn. publiek bezit. Ook al zou Korda er een rechtszaak over maken, ik denk dat een rechter dat verwerpt omdat de foto inmiddels zo vaak is gebruikt. Maar dat terzijde, het is wel een prima voorbeeld over een foto waarvan het gebruik bekender is dan het origineel. Maar het mocht dus niet als je de Nederlandse wet erbij neemt.
Ga ik even terug naar jouw probleem. Jij zult foto's maken van mensen die daar geen opdracht toe hebben gegeven. Maar mocht je dat toch hebben gedaan, dan zegt de wet het volgende:
Is een portret vervaardigd zonder daartoe strekkende opdracht, den maker door of vanwege den geportretteerde, of te diens behoeve, gegeven, dan is openbaarmaking daarvan door dengene, wien het auteursrecht daarop toekomt, niet geoorloofd, voor zover een redelijk belang van den geportretteerde of, na zijn overlijden, van een zijner nabestaanden zich tegen de openbaarmaking verzet.
Kortom, het mag in deze zin dus eigenlijk helemaal niet.
Wanneer mag het wel? Want we wonen in Nederland en er is hier geen enkele wet zonder uitzonderingen (uitgezonderd een paar, maar zie je; weer uitzonderingen
)
Ook foto's die je maakt van mensen die daar geen toestemming voor hebben gegeven mag je onder bepaalde voorwaarden gewoon publiceren.
De afweging of de publicatie wel of niet mag, hangt dan af van iets wat "redelijk belang" wordt genoemd. Da's een juridische term voor eigenlijk niet meer dan gewoon boeren-gezond-verstand.
Zo is het wel toegestaan om wildvreemden te fotograferen als het bijvoorbeeld nieuws betreft. Wanneer, om een heel simpel voorbeeld aan te geven, een complete winkelstraat gesloten dreigt te worden, dan mag ik voor de krant gewoon een foto gaan maken van het winkelend publiek. Winkels ingaan is weer iets anders, want dat is geen openbare weg.
Ook kan ik bij een aanrijding gewoon het slachtoffer fotograferen. Ik zal het niet doen, het is een beetje een ongeschreven regel om slachtoffers niet herkenbaar in beeld te brengen, maar als ik het zou doen, dan sta ik in mijn recht. En degene die de foto als nieuwsfoto publiceert ook (want immers, publiceren was iets anders dan fotograferen)
Maar de auteurswet is a) verouderd en b) somes op verschillende manieren te interperteren.
Een boekje wat de auteurswet (en het daarbij behorende portretrecht) helder en duidelijk uitlegt is Buiten Beeld. Het auteursrecht van fotografen (ISBN heb ik even niet bij de hand, zo ik later thuis voor je na moeten kijken)
Maar je kunt het hier bestellen:
http://shop.focusmedia.nl/buiten-beeld- ... rafen.html" onclick="window.open(this.href);return false;
En eigenlijk vind ik dat wel een aanrader voor iedereen die wel eens onbekenden voor zijn/haar camera kan krijgen
