[GUIDE] Amsterdam Airport Schiphol - AMS/EHAM

[bramos_ditaljanos]

Zonder goede informatie van je onderwerp is fotograferen lastig. Een tip die je vooral tegenkomt in de wereld van de natuurfotografie, maar ook op het gebied van vliegtuigspotten is het keiharde waarheid. Omdat er toch heel wat spotters (of geïnteresseerden in deze 'business') rondhangen leek het me een mooi moment om een topic te starten met spottersplekken, bus- en treinverbindingen, openingstijden, radiofrequenties, enzovoorts, enzovoorts.

Banen
Schiphol telt zes banen: vijf grote, en één kortere die (in principe) alleen voor business-jets en andere 'muggen' (jargon voor kleine toestelletjes) wordt gebruikt. Dat zijn:
- Aalsmeerderbaan (18L/36R) - 3400 meter
- Buitenveldertbaan/Bulderbaan/McDonalds-baan (09/27) - 3450 meter
- Kaagbaan (06/24) - 3490 meter
- Oostbaan/Fokkerbaan (04/22) - 2014 meter
- Polderbaan (18R/36L) - 3800 meter
- Zwanenburgbaan (18C/36C) - 3300 meter

Zoals je ziet worden de banen gevolgd door een tweetal nummers. Dit is de positie van de baan in graden. De Kaagbaan, 06/24, loopt dus op 60 - 240 graden. Bij drie banen (Aalsmeerder-, Polder- en Zwanenburgbaan) zijn er tevens letters aan deze getallen toegevoegd: C(enter), L(eft) en R(right). Deze banen lopen namelijk parallel, en op deze manier kunnen vliegers ze toch uit elkaar houden.

In vergelijk met andere luchthavens (Charles de Gaulle in Parijs, Dusseldorf en London Heathrow) heeft Schiphol ontzettend veel banen. Het gebruik van sommige banen is echter beperkt.
Op de Aalsmeerderbaan mag alleen naar het zuiden worden gestart en naar het noorden worden geland.
Op de Buitenveldertbaan mag in beide richtingen worden gestart en geland, maar er wordt normaal gesproken naar het oosten gestart en naar het westen geland.
Op de Kaagbaan mag alleen naar het zuidwesten worden gestart. Landen gebeurt normaal naar het noordoosten, maar in uitzonderlijke gevallen eveneens naar het zuidwesten. De kisten die dat mogen zijn vooral KLM CityHoppers: kleinere toestellen die op deze manier een hoop tijd met het taxiën besparen.
Op de Oostbaan mag in beide richtingen worden gestart en geland, maar er wordt normaal gesproken naar het zuidwesten worden gestart en naar het noordoosten worden geland.
Op de Polderbaan mag alleen naar het noorden worden gestart en naar het zuiden worden geland.
Op de Zwanenburgbaan mag alleen naar het noorden worden gestart. Landen gebeurt normaal naar het zuiden, maar in uitzonderlijke gevallen eveneens naar het noorden. De Kaagbaan is dan gesloten, aangezien de aanvliegroute de Kaagbaan dan kruist.

Baangebruik
Hierboven heb je al kunnen lezen dat Schiphol een flink aantal banen telt, elk met hun eigen 'gebruiksaanwijzing'. Welke baan wordt gebruikt hangt af van de wind (zowel richting als sterkte) en de geluidsbepalingen die op de banen van toepassing zijn. De Kaagbaan en Polderbaan worden het meeste gebruikt en zijn vaak ook 's nachts open. De Aalsmeerderbaan, daarentegen, mag niet gebruikt worden tussen 11 uur 's avonds en 6 uur 's ochtends (uitzonderingen daargelaten).

Op de website van de Luchtverkeersleiding wordt precies aangegeven welke banen in gebruik zijn. Bovendien kun je een aantal uren vooruit kijken. De website is vrij zwaar, maar met onderstaande link kun je het actuele gebruik toch op je mobiele telefoon zien. Daar heb je geen smartphone van 'n paar honderd euro voor nodig, met mijn Sony Ericsson T250i van 'n paar tientjes lukt het ook prima.
Op http://www.luchtverkeersleiding.nl/runway_present.php kun je kijken naar het actuele gebruik, op http://luchtverkeersleiding.nl/runway_future.php vind je de 'uitgeklede' pagina voor het verwachte baangebruik (tot 6 uur vooruit). Zorg daarbij wel dat je zo snel mogelijk kijkt en de browser meteen verlaat. Doe je dat niet, dan sta je met 10 minuten langs de baan zonder een rooie cent aan beltegoed.

Spottersplekken
Het belangrijkste dat je moet weten als je vliegtuigen op de plaat wilt zetten, is waar je moet zijn. Schiphol is namelijk ontzettend groot: een rondje om het vliegveld meet tussen de 30 en 40 kilometer! Er is niet één goede plek, je zult een keuze moeten maken uit ruim 20 plaatsen. Die keuze is afhankelijk van je persoonlijke voorkeur, maar ook van het actuele gebruik van de luchthaven. De vijf-en-een-halve baan (vijf grote en één baan voor business-jets en andere 'muggen') zijn namelijk niet allemaal tegelijk open.

Er zijn een aantal websites waar deze plaatsen op te vinden zijn:
- Scramble (Engels)
- PlaneSpotter (Engels, PDF-download)
- Schiphol Spotter (Engels, tevens voor OV)
- Panoramaterras Schiphol (inclusief openingstijden)

Naast deze statische lijsten zijn er op het Wereld Wijde Web nog een aantal andere nuttige sites te vinden.
Aviation Photography, bijvoorbeeld, biedt downloads aan voor TomTom POI's (Points of Interest) en een Google Earth bestand met spottersplaatsen.
Schiphol Spotter heeft naast de beschrijvingen van spottersplaatsen ook een lijstje gemaakt met straat- en plaatsnamen. Zo kun je ook met een ander navigatiesysteem dan TomTom de spots prima bereiken.

Als je een laptop met mobiel internet hebt, zijn onderstaande links erg handig. Geluidsnet streamt een dynamisch kaartje van de vliegbewegingen boven Nederland, met name boven Schiphol. Daarnaast kun je op diezelfde site een bestand voor Google Earth downloaden met dezelfde functie.
Mijn ervaring met Geluidsnet is minder goed, ik zou deze manier dus niet aanraden. Je kunt beter met ATCBox in zee. Daarvoor dien je je op hun forum aan te melden en eenmalig tien euro te doneren. Dat geeft je levenslange toegang tot de streams.
Wanneer je de hele collectie L-lenzen al in drievoud hebt staan en geld geen rol meer speelt is een SBS 1 radar een leuk speeltje. Kost dat dan? 550 euro. Geweldig spul voor de echte fanaat, maar voor de meeste (beginnende) spotters hier is een Canon EF 70-200 F4 L USM een betere manier om dat geld uit te geven.

Bezoekers
Met bijna 50 miljoen passagiers in 2008 gaat het vliegverkeer dag en nacht door. Het schema van vertrekkende en aankomende vluchten meet normaal gesproken tien A4-tjes (Courier New, 10 punten). Er is dus altijd wel iets leuks te zien, maar één of meerdere specials kunnen een bezoekje aan de luchthaven een stuk interessanter maken.
Gelukkig zijn die vaak al een paar dagen van te voren bekend, maar die informatie is soms nog aan veranderingen onderhevig. De avond tevoren is het vluchtschema wel helemaal bekend (uitzonderingen daargelaten).

Op onderstaand fora vind je de verwachtte toestellen:
- Scramble (alleen specials)
- AviationPhotos (complete lijst, wordt de avond tevoren (vrij laat) online gezet)

Vooral voor die laatste zul je op de hoogte moeten zijn van een aantal afkortingen die in de luchtvaart veel worden gebruikt. Onderstaande links helpen daarbij:
- Luchthavens
- Luchtvaartmaatschappijen
- Vliegtuigen

Met behulp van bovenstaande fora kun je dus redelijk plannen op welk deel van de dag de interessantste kisten komen. Voor sommigen zijn dat bepaalde specials (zoals retro-beschilderingen), anderen worden helemaal blij van een schitterende 747 of MD-11, en weer anderen zijn naarstig op zoek naar een bepaalde registratie die ze nog niet hebben kunnen opschrijven/fotograferen. Wanneer dat je pet nog 'n beetje te boven gaat is deze site een handig hulpje. Daarop staan de piektijden, zodat je in ieder geval niet voor niets langs de baan staan.

Vliegtuigen en maatschappijen
Een kleine kennis van vliegtuigen, maatschappijen en registraties is nooit weg als je 'n dagje gaat spotten. Dat is vooral een kwestie van oefenen, net zoals je niet in één keer een winnende plaat fotografeert. Hoewel de toestellen steeds minder karakteristiek worden zijn er nog genoeg kenmerken om een bepaald type kist te kunnen identificeren. Een goede manier om je daarin te trainen is het doen van een quiz op Airliners.net. Ik kies zelf altijd voor de categorie 'Airliners': daarin zitten toestellen die ook op Schiphol voorbij kunnen komen. Als je net begint zul je zien dat het best pittig is, maar op een gegeven moment zul je zien dat je steeds beter wordt en zonder problemen een score van 90-95% kunt behalen.

Het herkennen van maatschappijen is ook een kwestie van ervaring. Het helpt al mee dat er maar een 'select' aantal maatschappijen op Schiphol landt. Speciale charters, vrachttoestellen of kisten die voor onderhoud naar Amsterdam komen (zoals vliegtuigen van Virgin Atlantic) staan niet op dat lijstje.

(Ik wil zelf nog een keer een stuk schrijven waarmee het herkennen van de meest bekende vliegtuigen makkelijker wordt, maar dat is er nog niet. Als ik dat af heb post ik het (uiteraard) ook op EOS.)

Gelukkig zijn er een aantal handige boekjes in omloop. Jane's Aircraft Recognition Guide is bedoeld om vliegtuigen te herkennen, zustertitel Jane's Airline Recognition Guide is een 'staartenboek' met informatie over luchtvaartmaatschappijen. Beide boeken zijn vrij uitgebreid en geven niet alleen naam, maar ook een hoop extra weetjes. Denk daarbij aan de vloot of de radio 'callsigns' van een maatschappij.

Radiofreqenties
Vooral militaire spotters maken er veel gebruik van, maar ook op Schiphol kom je regelmatig mensen met een scanner tegen. Dit apparaatje wordt gebruikt om mee te luisteren met de gesprekken tussen de verschillende vliegtuigen en de luchtverkeersleiding. Je hoeft je geen zorgen te maken voor boetes, want deze apparatuur is perfect legaal. Dat wordt een ander verhaal als jouw scanner een mogelijkheid heeft om ook terug te praten. Dat is wel verboden (en niet zo'n beetje ook).

Het nut van zo'n scanner is dat je al vanaf grote afstand kunt luisteren welke toestellen er aan komen, of welke de gate verlaten. Bovendien is er een speciaal kanaal dat informatie geeft over het baangebruik.

Scanners zijn te koop vanaf iets minder dan honderd euro bij de Aviation Mega Store / Luchtvaart Hobby Shop. Een overzicht van de frequenties die op Schiphol worden gebruikt vind je hier.

Tot slot...
Bovenstaand verhaal lijkt me, samen met de websites waar naar wordt verwezen, een prima start voor de beginnende spotter. Ook 'gevorderden' kunnen er nog zat van leren. De websites die hier en daar worden genoemd zijn namelijk niet zo bekend, terwijl ze wel ontzettend handig zijn!

Zelf ben ik vooral thuis op Schiphol, maar Nederland kent natuurlijk meer luchthavens. Wie dus zin en tijd heeft om zo'n zelfde guide te maken over Gilze-Rijen, Rotterdam, Eindhoven of welk veld dan ook: geweldig!

Aanvullingen op deze informatie zijn overigens ook van harte welkom. Foutjes sluipen er zo in en het is voor mij ook niet mogelijk om tussentijdse wijzigingen bij de houden. Een reactie in het topic of een PB mijn kant op is prima, dan voeg ik de informatie toe / herstel ik de fout.

[bartkoper]

ik zeg: Sticky!

[bramos_ditaljanos]

Jammer dat ik dat niet kan .

[Vincent_AMS]

Mooi gedaan erg informatief.

[Opperclowntje]

WAUW door dit soort dingen hou ik zoveel van dit forum!

Echt onwijs bedankt voor al deze info!

Hier kan ik ecth wat mee deze komt bij mijn favo's

[Dennis-010-]

Ziet er goed uit! Bedankt hiervoor.

[bramos_ditaljanos]

Dank voor de reacties en, natuurlijk, graag gedaan .

[kleef]

super, thanks!

[Afotos]

Thanks voor al deze info

[Aad1]

Ziet er helemaal super uit Bram, Thanks.

Gr Aad.

[RaymondP12]

Op de Buitenveldertbaan mag alleen naar het oosten worden gestart en naar het westen worden geland.

Op de Oostbaan mag alleen naar het zuidwesten worden gestart en naar het noordoosten worden geland.

Buitenveldertbaan word voor zowel starts en landingen in beide richtingen gebruikt zij het dat jouw versie het meest voorkomt.

Fokkerbaan word zowel voor starts en landingen in beide richtingingen gebruikt echter bij takeoff volgt er gelijk een bocht naar runway heading 09 of 18L afhankelijk van de richting waarin ze opstijgen.
bij landing maken de toestellen een brake-off naar de 22 of 04 afhankelijk van welke zijde ze de baan naderen.

[bramos_ditaljanos]

Ik zou het graag aanpassen, maar ik krijg steeds time-out errors. Even 'n mod PM-men .

EDIT: Updates doorgevoerd, dank voor het melden .

[Coenster]

Hulde! Mooie guide, daar heb je wat aan!

[HPteA]

Net ff rustig doorgenomen.
Ziet er erg goed uit.
Bedankt!