-------------------------------------------------------------------------------------
Toen ik begon met fotograferen, ten minste met een DSLR want ik legde al zaken vast maar kon dat geen fotograferen noemen, heb ik meteen een aantal boeken gekocht bij BOL.com van meneer Michael Freeman. In een van de hoofdstukken ging hij in op ‘Rechts Belichten’. Aandachtig gelezen maar nooit meer aandacht aanbesteed.
Na een aantal camera’s gehad te hebben zoals de 2x300D, 10D, 20D, 2x30D, 40D en recent een 50D, kan ik redelijk vergelijken qua performance, ten minste datgene wat ik heb waar genomen. Ik besef dat dat subjectief is want wat mij gebeurd is niet feitelijk maar slecht belichten en de toename van ruis hierdoor is wel feitelijk. En er is nog meer. Zo neemt de informatie af en dus ook detail.
Nieuwe camera’s worden steeds voller met Pixels en toen de 8Mp 350D en 20D er kwamen oa. Werd er gespeculeerd over waarom meer megapixels want afdrukken hebben het niet nodig op A3 want je kijkt op een grotere afstand en meer pixels levert meer ruis op een gelijkwaardige sensor. De techniek schrijdt voort en ook de wens van de consument. En dus met betere software in de camera en meer megapixels worden moderne camera’s ondanks de tegenstrijdigheid van meer pixel>meer ruis, toch ruisarmer en kunnen er nu meer foto’s genomen worden zonder flitser of met maar met meer sfeer en minder of gelijkwaardige ruis op een hoger ISO getal dan voorheen. Echter de meer megapixel camera’s leggen ook veel meer detail weer en dus ook fouten.
Niet alleen lensfouten maar ook resolutie fouten van lenzen en meer detail in donkere delen waardoor ruis toeneemt.
Als je wat langer fotografeert dan weet je als het goed is dat je bij een licht onderwerp moet overbelichten, zoals bij sneeuw, en onderbelichten bij een donker onderwerp, zoals een zwarte hond op een zwarte bank. Dit komt oa door de automatische belichtingsmeter in de camera. Deze probeert te belichten op 18% grijswaarde. Waardoor bij automatische belichting sneeuw grijs en de zwarte hond ook grijs overkomt. Echter is onder belichten bij donkere delen misschien niet zo slim en dat zal straks wel duidelijk worden.
Waarom ik dit probeer vast te leggen is omdat ik zoals ik al schreef dit ‘rechts belichten’ wel gelezen had maar eigenlijk nooit nodig had, of dacht te hebben. Goed maar wat is het dan en waarom?
Wat het is daar kom ik zo op, maar omdat ik zelf een 40D heb die ik verdenk van exemplarisch onderbelichten en ik dit dus niet aan de 40D maar aan mijn 40D hang, ben ik naar Rechts Belichten gestapt omdat ik ruis kreeg in opnames omdat ik mijn RAW files vrijwel altijd moest aanpassen in +Ev waardoor de foto er weer goed uitzag maar wel meer ruis had. En dus weer ruisreductie en resultaat is vermindering van scherpte.
Dus ben ik met mijn 40D rechts gaan belichten (vanaf nu ETTR: Expose To The Right zoals dat internationaal heet.) Vrijwel alles doe ik dus +1/3 maar dat licht aan mijn camera.
Wat is ETTR? Als je een foto maakt zie je na het maken een JPG op je scherm met een Histogram (ervan uitgaande dat die aanstaat). Dit is een 8bit foto in een lage resolutie om aan te geven wat je vastgelegd hebt, maar het is dus al een gereduceerde foto met minder informatie dan de sensor heeft vastgelegd. Ik ga bij ETTR ervan uit dat je RAW schiet omdat dat het daarbij een meerwaarde is en in JPG ook wel maar heel veel moeilijker is en tot overbelichte foto’s kan leiden.
Het histogram is in vijf delen opgedeeld, 5 stops dus.
Links zit het donkere gedeelte en daar wordt maar in 128 niveaus weergegeven terwijl helemaal rechts in het witte gedeelte wel 4096 niveaus worden vastgelegd.
Even een plaatje over de lineaire opslag weergegeven in een Histogram
Nog een voorbeeld van een 'normaal' genomen foto en zoals je op dit voorbeeld kunt zien zit er nog ruimte in deze foto op rechts.
Een halve stop zo te zien. En aangezien er een zwarte achtergrond is zou dat tot ruis in de achtergrond kunnen leiden. Door nu 1/3 of 2/3 'rechts' te belichten voor je gevoel, zit er zonder data te verliezen meer kleur en helderheids informatie in de foto en die kun je dan eventueel in de software terug draaien als in 1 stop – Ev, maar met behoudt van detail en minder ruis. Ok dit verlangt meer uitleg en voorbeelden.
Wanneer je foto’s maakt met je camera en deze in RAW maakt, dan zul je de meeste informatie tot je beschikking hebben. Immers een JPG is een gecomprimeerde en gereduceerde, en soms onboard bewerkte RAW file. Echter die is of 12 Bit of bij nieuwere camera’s 14 Bit. Dat is niet erg want bij de uiteindelijk bewerkt RAW moet je ook naar JPG (ja ik weet dat je TIFF kunt nemen maar daar gaat het nu niet over) dus verlies je ook data. Dus als je RAW schiet met je camera je een 12 of 14 Bit bestand hebt en die kunnen dus meer informatie behelzen, en dus kun je meer informatie kwijt in je RAW bestand dan dat het JPGtje achterop weer geeft.
Stel dat je Highlight Warning aan hebt staan, dan gaat er een stukje van het JPG knipperen om aan te geven dat er overbelichte delen zijn in de foto. Echter dit hoeft niet zo te zijn en in veel gevallen is dit ook niet zo, maar omdat een JPG dit niet weer kan geven knippert de warning. Dit is naast de resolutie (ook op nieuwe camera’s als de 7D) die je op een TFT scherm pas goed kunt beoordelen op 100% dus een 2e iets waarom je eigenlijk niet van je LCD schermpje af moet gaan of iets goed of minder goed is.
Let wel er zijn mensen die alleen JPG schieten en dit ook heel goed kunnen (MusicJohn), maar voor velen is het beter het Histogram te controleren en niet de JPG op het LCD scherm achterop de body.
Het theoretische nu even feitelijk. Een 12bit opname heeft 4096 niveaus van licht beschikbaar die niet evenredig over het licht spectrum verspreid zijn. Dit komt omdat sensoren in camera’s lineair zijn in het vastleggen van data. Vanaf het meest rechtse gedeelte van het histogram zit de helft van de informatie in een volledige opname, bij iedere stop dus ieder blokje in het histogram neemt het licht en data af met een stop en dus de helft van de voorgaande informatie.
Dit is dus oa een reden waarom lichte foto’s vaak groter zijn dan donkere foto’s en dat er meer informatie in een ETTR foto zit. Als je je camera vertrouwd en achteraf moet overbelichten om een goed belichte foto te krijgen vermenigvuldig je het licht dus weer maar ook de aanwezige kleur en witte ruis. Andersom reduceer je die 2 ruis soorten of ze worden in ieder geval minder zichtbaar.
Als je dus ETTR toepast zal een foto in tegenstelling tot je gewend was erg licht lijken, maar dat is terug te brengen door de Ev te verminderen echter had je wel meer informatie en detail dan bij een onderbelichte foto waar deze informatie niet inzit en je de Ev opschroeft en dus ruis ipv van verdwenen data terug krijgt.
Betekent dit dat je dan maar 1 stop altijd moet over belichten? Neen, dat licht aan een aantal zaken. Ten eerste moet je dat niet doen als je er niet mee vertrouwd bent, het niet doen als je JPG schiet en ook niet doen als je over je foto’s tevreden bent en nooit in de nabewerking de belichting hoeft aan te passen.
Wanneer wel? Als je weet wat je doet, dit doet met kleine stapjes, en als je veel foto’s maakt met lange brandpunten bij lichtzwakkere lenzen of lenzen in combinatie met bijvoorbeeld extenders. Of foto’s bij zaal sporten, binnen fotografie, winterse omstandigheden enz.
Voorbeeld van een histogram die onderbelicht is ondanks de meting die door de camera gedaan werd.
Het volgende histogram is er ook een van een door de camera berekende belichting die echter veel te ver belicht is en dus voorbij de '4096 grens' zit en dus wordt daar niets van vastgelegd en dat zal tot uitgebeten wit leiden.
Dit voorbeeld is er een die bijna de maximale belichting heeft maar nog iets langer belicht kon worden of door middel van een hogere ISO waarde of groter (klener f/ getal) diafragma. Maar dit zou wel een juiste belichting zijn.
Hier nog een histogram van een 2 foto's de linker is de standaard belichting bepaald door de camera en rechts het zelfde onderwerp, licht ed maar dan door de fotograaf beter of 'rechts belicht'.
Let op NIETS MOET, ALLES MAG. En houdt er rekening mee dat je kunt ‘over’belichten en dan ben je data kwijt of je nu RAW schiet of JPG. Het juist gebruik zal echter tot ruisarmere opnames leiden. Dit betekent als kort voorbeeld, dat je soms een sluitertijd van 1/125 wil hebben bij f/8 en dit pas bereikt met ISO 400. Terwijl je bij ISO 100 veel ruisarmere foto’s krijgt, je zet de sensor immers onder druk als ook de software in de camera. Dat betekent echter dat je 1/30 overhoud op ISO 100 en dat is dan of een gevaar voor bewegings onscherpte of een bewogen onderwerp. Echter door nu niet naar ISO400 te gaan maar f/8 - 1/125 op ISO 500 0f 640 te gaan zitten dan houd je je diafragma en je sluitertijd maar belicht je je foto’s 1/3 of 2/3 langer waardoor er meer informatie in zit en als je die RAW file in je software opent en dan met 1/3 of 2/3 de belichting reduceert, vermindert de ruis zichtbaar maar is de bron informatie wel aanwezig.
Ergo:
1/125 f/8 en ISO 400 met veel donkere delen of donkere omstandigheden heeft meer ruis dan
1/125 f/8 en ISO500/640 met reductie achteraf in de software.
http://daystarvisions.com/Docs/Tuts/Bry ... index.html
http://www.luminous-landscape.com/tutor ... ight.shtml
http://www.petercox.ie/expose_right.php
http://www.oceanlight.com/log/expose-to-the-right.html
Nu komt het deel over scherpte en detail.
Want niet alleen de belichting is door ETTR beter en je hebt minder ruis of zichtbare ruis, doordat je de maximale niveaus gebruikt in het histogram/sensor kun je dus ook meer detail vastleggen. Dus als je een foto bijvoorbeeld +1 Ev geeft en daardoor meer detail vastlegt in het meest rechter gedeelte leg je ook meer data vast. Door nu in de RAW software de Ev te verminderen waardoor de foto weer niet dat overbelichte gevoel geeft, heb je en de afname van ruis maar behoud van de vast gelegde details en dus ook de schepte is iets beter. Vooral in de donkerdelen aangezien die uit het 128 niveua verder naar het 256 of 512 niveau zijn getrokken tijdens de vastlegging van de ruwe data.
Voorbeelden volgen.
